Fantastisch pianoconcert van Jo Sporck is een hoogtepunt van November Music

Als je een argument tegen November Music zou moeten verzinnen, is het misschien dat er in Den Bosch zó veel gebeurt dat je steeds het gevoel hebt bijna alles te missen. Dat is natuurlijk een kulargument, want November Music is gewoon een erg prettig festival, met zo’n honderd concerten in tien dagen. Belangrijkste argument vóór: als je erheen gaat, zie je eigenlijk altijd iets dat de moeite waard is en de verbeelding stimuleert. November Music begon vorige week woensdag met het Bosch Requiem Laatste woorden van Aart Strootman en duurt nog tot en met zondag.

Artistiek directeur Bert Palinckx oordeelt in de wandelgangen dat dit „de beste editie ooit” is. Dat betekent dat hij stopt op zijn hoogtepunt, want Palinckx neemt afscheid, na maar liefst vijfentwintig festivals: „Middelbare witte mannen moeten plaats maken en anderen de touwtjes in handen geven”, zei hij tegen het digitale magazine Brabant Cultureel.

Deze week was het Noorse ensemble Oslo Sinfonietta in Den Bosch. Dinsdagavond speelden ze Personhood van Jennifer Walshe, een experimentele Ierse componist-performer die in alles wat ze doet de grens opzoekt. De uitvoering zondagavond in het Amsterdamse Muziekgebouw was geschrapt wegens hoge kosten en tegenvallende kaartverkoop – uitzonderlijk. Ook de grote zaal van de Verkadefabriek zat lang niet vol, terwijl Walshe toch een reputatie heeft hoog te houden.

Lees ook
Requiem ‘Laatste Woorden’ op tekst van Jan Rot troost de levenden met humor en schoonheid

Tour de force

Muziek is voor Walshe op de eerste plaats theater, maar ook een politiek-maatschappelijk laboratorium. Voor accordeonist Andreas Borregaard, die zelf onderzoek doet naar lichamelijkheid in nieuwe muziek, componeerde Walshe een fysieke tour de force. Drie kwartier lang doet Borregaard gymoefeningen, danst, kletst, rent en hijgt, en o ja, af en toe speelt hij waanzinnig accordeon, terwijl Oslo Sinfonietta hem omringt met gonzende soundscapes of dreunende Casio-deuntjes. Personhood is te vaag en te veel om als onderzoek naar identiteit en surveillance helemaal uit de verf te komen, maar intrigerend is het wel. Hoogtepunt: Borregaards verbeten verbeelding van het schrijnende levensverhaal van Britney Spears.

Dan Umva! van Aurélie Nyirabikali Lierman: een intiem, kalm opgebouwd luisterritueel, gedreven door Liermans vertelstem en vijf heel diverse performers. Umva! gaat over Liermans 113 jaar oude Rwandese grootvader en de cultus van de koe, maar ook over waarneming en zintuiglijkheid. Door je hoofdtelefoon hoorde je hoe driedimensionale veldopnames uit Rwanda overlappen met live geluiden op het kaal vormgegeven podium. Het resulteerde in de bevreemdende ervaring van authentiek contact met een andere werkelijkheid.

Lees ook
Componist Lierman brengt klankmagie over haar 113-jarige opa en de Rwandese koecultus

Woensdagavond speelde Philzuid (zo heet philharmonie zuidnederland voortaan) in de Grote Kerk een nieuw werk van Jo Sporck. Deemoedige full disclosure: ik kende Sporck niet. Hij is oprichter van het Tilburgse podium De Link, waar hij in september een portretconcert had ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag. Sporck schijnt wereldwijd uitgevoerd te worden, maar in Nederland toch weinig. Hij componeerde het pianoconcert Into silence voor pianotalent Mattias Spee en Philzuid, geleid door Ed Spanjaard.

Wat blijkt: Jo Sporck heeft niet alleen een fantastische naam, hij maakt ook fantastische, originele, meeslepende muziek. Into silence bestaat in feite uit één beweging van bijna drie kwartier. Solist Spee is geen ‘echte’ solist, maar veeleer een frêle, lichtvoetige reiziger, die kwikzilveren, half ingeslikte frases voor zich uit neuriet. Nu eens dansant of dartel, dan weer peinzend, vertwijfeld of juist kordaat beweegt hij zich door een orkestraal landschap dat voortdurend van kleur en sfeer verschiet. Vulkanische conflicten, donker gewoel, etherische drones, romantische gebaren en omfloerste trompetsignalen, er gebeurt continu van alles. Net wanneer je denkt dat je een beetje greep krijgt op het speelveld doet Sporck een meesterzet: hij last een minutenlange paukensolo in, geweldig gespeeld door Bas Voorter. Gelukkig heeft NPO Klassiek het werk opgenomen, maar Sporcks Into silence moet je live horen: het zou zonde zijn als het bij deze ene uitvoering bleef.